Specijalizacija je oblik sticanja organizovanog teorijskog i praktičnog stručnog znanja, a specijalizant iz određene oblasti stomatologije stiče zvanje specijaliste nakon tri godine stručnog usavršavanja na većini specijalizacija, izuzev na maksilofacijalnoj hirurgiji na kojoj se zvanje specijaliste stiče posle pet godina. Specijalizacija se može odobriti doktoru stomatologije koji je u radnom odnosu u zdravstvenoj ustanovi ili radi kao stomatolog u privatnoj praksi.
Koje su to sve specijalizacije koje se bave proučavanjem zuba i okolnih tkiva?
1. Dečija i preventivna stomatologija
Preventivna stomatologija ima za cilj očuvanje oralne homeostaze i upravo zato proučava biološke mehanizme koji učestvuju u održavanju zdravlja oralnih struktura i koji reaguju na faktore spoljašnje i unutrašnje sredine u cilju njene zaštite. Ona takođe ističe značaj promocije i prevencije oralnog zdravlja, zdravstvenog vaspitanja, značaj strategije za očuvanje i unapređenje oralnog zdravlja i programa preventivne stomatološke zdravstvene zaštite. Ukoliko roditelji i deca ne posvete dovoljno pažnje ovoj grani na scenu stupa dečija stomatologija.
Dečja stomatologija je deo stomatologije koji proučava fiziološka i patološka zbivanja u ustima i na zubima deteta, dakle celokupna stomatologija primenjena na deci. Zadatak dečje stomatologije u prvom redu jeste prevencija i lečenje kliničkih manifestacija patoloških procesa u ustima dece; na drugom mestu je stvaranje poverenja u dece da prihvate stomatološki rad, dok je na trećem mestu davanje saveta roditeljima i deci na koji način je moguće sačuvati zdravlje usta i zuba. Ona obuhvata rad sa decom u uzrastu od rođenja do navršene osamnaeste godine života, jer se tada u potpunosti završava razvitak organa za žvakanje i pored prevencije, dijagnoze i lečenja bolesti, podrazumeva i sanaciju povreda i nepravilnosti zuba.
2. Ortopedija vilica
Ortopedija vilica/ortodoncija je specifično područje dentalne medicine, koja je odgovorna za proučavanje i nadzor rasta i razvoja denticije i propratnih anatomskih struktura, od rođenja do dentalne zrelosti, uključujući sve preventivne i kurativne zahvate kod svih dentalnih nepravilnosti koje zahtevaju repoziciju zuba funkcionalnim i mehaničkim sredstvima sa svrhom da se uspostavi normalna okluzija i skladan izgled lica.
3. Bolesti zuba i endodoncija
Restaurativna stomatologija (bolesti zuba) se bavi terapijom obolelih zuba za šta je potrebna temeljna sinteza znanja iz skoro svih oblasti stomatologije, uključujući dentalnu anatomiju, oralnu fiziologiju, gnatologiju, poznavanje stomatoloških materijala, osnova biofizike, kao i nadarenost za estetiku.
Kada se zubni kvar koji nije saniran na vreme proširi i dospe do živca/pulpe onda se lečenje takvog zuba vrši endodontski.
Kada se govori o endodonciji prvenstveno se misli na lečenje i terapiju tkiva koje ispunjava prostor unutar zuba, tj. zubnu pulpu. Opšte je prihvaćeno da endodoncijum čine pulpa i dentin, a da endodoncija proučava građu ovih tkiva, njihovo reagovanje u normalnim i patološkim uslovima, kao i terapiju obolele pulpe i apeksnog parodoncijuma.
4. Oralna medicina i parodontologija
Oralna medicina (bolesti usta) proučava bolesti koje zahvataju meka oralna tkiva, dok procese koji zahvataju alveolarnu kost i ostale delove parodoncijuma proučava parodontologija. Oralna medicina se bavi bolestima usana, jezika, gingive, pljuvačnih žlezda, oštećenjima oralnih tkiva, alergijskim reakcijama u ustima, aftama, virusnim, bakterijskim i mukoznim oboljenjima usta.
Parodontologija se bavi parodoncijumom koga čine tkiva koja okružuju zub (gingiva, periodoncijum, cement i prava alveolarna kost), pružaju mu potporu, čime omogućavaju njegovu funkciju. Dakle, parodontologija je oblast koja se bavi zdravljem potpornog aparata zuba.
5. Stomatološka protetika
Stomatološka protetika je grana stomatologije koja se bavi nadoknadom izgubljenih tkiva usne duplje pomoću protetskih nadoknada (proteza, krunica, mostova) radi uspostavljanja oralnih funkcija (govora, žvakanja, gutanja). Mobilna protetika se bavi izradom pokretnih protetskih nadoknada (parcijalnih ili totalnih proteza), dok se fiksna protetika bavi izradom nepomičnih protetskih nadoknada (krunica i mostova), a pored njih postoji i facijalna ili maksilofacijalna protetika koja se bavi funkcionalnom i estetskom rekonstrukcijom delova lica i vilica koji su oštećeni ili hirurški uklonjeni.
6. Oralna hirurgija
Oralna hirurgija je grana stomatologije koja obuhvata hirurško, ali i konzervativno, lečenje nemalignih oboljenja, dentoalveolarnih infekcija, nepravilnosti i traumatizma u predelu usne šupljine, vilica i okolnih struktura čija je funkcija bitno povezana sa funkcijama usne šupljine i žvakanjem, kao i ugradnju stranih materijala u vilične kosti (implantata). Oralni hirurzi svoje intervencije najčešće izvode u lokalnoj anesteziji. Oralnohirurška delatnost je inkorporirana u sve vidove stomatološke zaštite odnosno: u primarnoj prevenciji – sprečavanje nastajanja pojedinih nepravilnosti (ortodontskih anomalija); u sekundarnoj prevenciji – u lečenju oboljenja i nepravilnosti; kao i u tercijarnoj prevenciji – u rehabilitaciji stomatoloških pacijenata kada se primenjuju raznovrsne operacije iz domena preprotetske hirurgije i implantologije.
7. Maksilofacijalna hirurgija
Maksilofacijalna hirurgija obuhvata širi obim hirurških intervencija u orofacijalnom predelu od oralne hirurgije. Dakle, ona obuhvata hirurško lečenje infekcija mekih i koštanih tkiva lica i vilica; bavi se traumatologijom maksilofacijalne regije; oboljenima maksilarnog sinusa dentogenog porekla; oboljenjima donjoviličnog zgloba, pljuvačnih žlezda; cistama vilica i mekih tkiva; preprotetskom hirurgijom; tumorima maksilofacijalne regije; urođenim i stečenim deformitetima lica i vilica; rascepima usne i nepca…
Iako svaka specijalizacija ima svoje polje proučavanja ovog jako složenog organa zvanog zub, svaki specijalizant mora znati najosnovnije stvari iz svake oblasti.
